مقایسه بانک رسالت و بانک مهر ایران، دو نهاد مالی که در نظام بانکی ایران با اهداف اجتماعی و اقتصادی مشابه فعالیت می‌کنند، به دلیل شباهت‌های فراوان در اهداف و خدمات، نیازمند بررسی دقیق‌تر از زوایای مختلف است. این دو بانک هرکدام به نوبه خود تلاش دارند تا در راستای کاهش فقر، توسعه اشتغال و حمایت از اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر، به جامعه کمک کنند. در این مقاله به بررسی ویژگی‌های این دو بانک، تفاوت‌ها و مزایای هرکدام خواهیم پرداخت تا مخاطب بتواند بر اساس نیاز خود، بهترین انتخاب را داشته باشد.
1. تاریخچه و مأموریت بانک‌ها
بانک رسالت
بانک رسالت به عنوان یک بانک قرض‌الحسنه و غیرانتفاعی در سال 1389 تأسیس شد. مأموریت این بانک فراهم کردن تسهیلات قرض‌الحسنه برای اقشار مختلف مردم به ویژه افراد نیازمند و با هدف ایجاد اشتغال پایدار و کاهش فقر است. این بانک به‌ویژه در مناطق محروم و کم‌درآمد فعالیت‌های گسترده‌ای را آغاز کرده است و توجه ویژه‌ای به ارائه تسهیلات برای کارآفرینی و طرح‌های کوچک و متوسط دارد. بانک رسالت به عنوان یک نهاد غیرانتفاعی در تلاش است تا با ارائه تسهیلات بدون بهره، به بهبود وضعیت اقتصادی خانوارهای کم‌درآمد کمک کند.
بانک مهر ایران
بانک مهر ایران نیز در سال 1388 به عنوان یک بانک تخصصی در زمینه ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه به مردم تأسیس شد. این بانک هم مانند بانک رسالت هدف اصلی خود را بهبود شرایط اقتصادی مردم و کمک به اقشار ضعیف جامعه قرار داده است. از دیگر اهداف بانک مهر ایران می‌توان به ارتقای فرهنگ قرض‌الحسنه، ترویج بانکداری اسلامی و تأمین مالی پروژه‌های کوچک و اشتغال‌زای مناطق مختلف اشاره کرد.
2. خدمات و محصولات
بانک رسالت
بانک رسالت عمدتاً به اعطای وام‌های قرض‌الحسنه برای هدف‌های مختلف از جمله اشتغال، درمان، تحصیل و مسکن می‌پردازد. از خدمات اصلی این بانک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وام‌های قرض‌الحسنه اشتغال‌زایی: این وام‌ها به کارآفرینان و افرادی که قصد راه‌اندازی کسب‌وکار کوچک دارند، تعلق می‌گیرد.
- وام‌های تحصیلی: برای کمک به دانشجویان و دانش‌آموزانی که نیاز به منابع مالی دارند.
- وام‌های درمانی: برای تأمین هزینه‌های درمانی و دارویی افراد نیازمند.
- وام‌های مسکن: برای کمک به خرید یا تعمیر مسکن اقشار کم‌درآمد.
- وام‌های بلاعوض: در برخی موارد، این بانک به صورت بلاعوض به افراد نیازمند کمک می‌کند.
تمامی این خدمات تحت چارچوب قرض‌الحسنه و بدون دریافت سود به متقاضیان ارائه می‌شود.
بانک مهر ایران
بانک مهر ایران نیز به‌عنوان یک بانک قرض‌الحسنه خدمات مشابهی را ارائه می‌دهد، اما تفاوت‌هایی در نوع خدمات و تعداد محصولات آن دارد. از خدمات بانک مهر ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وام‌های قرض‌الحسنه اشتغال‌زایی: این وام‌ها نیز مانند بانک رسالت برای حمایت از ایجاد کسب‌وکارهای کوچک و متوسط به افراد واجد شرایط اعطا می‌شود.
- وام‌های تحصیلی: برای کمک به تأمین هزینه‌های تحصیل دانشجویان.
- وام‌های مسکن: برای تأمین مسکن اقشار کم‌درآمد.
- وام‌های درمانی و درمانی ویژه: برای درمان بیماری‌های خاص و شرایط اضطراری.
- مساعدت‌های ویژه به خانواده‌های بی‌سرپرست و یتیم: بانک مهر ایران علاوه بر تسهیلات قرض‌الحسنه، برخی خدمات حمایتی به اقشار آسیب‌پذیر جامعه نیز ارائه می‌دهد.
در این بانک، بسیاری از خدمات به‌طور مستقیم از طریق شعب و مراکز مختلف در سراسر کشور ارائه می‌شود.
3. ساختار و میزان دسترسی به خدمات
بانک رسالت
بانک رسالت به‌طور عمده از طریق شعبات خود در سطح کشور به متقاضیان خدمات ارائه می‌دهد. این بانک تلاش کرده تا با استفاده از فناوری‌های نوین بانکی، دسترسی به خدمات خود را برای اقشار مختلف آسان‌تر کند. همچنین، بانک رسالت امکان ارائه خدمات آنلاین و دیجیتال را برای تسهیل در درخواست وام‌ها فراهم کرده است.
بانک مهر ایران
بانک مهر ایران نیز دارای شبکه گسترده‌ای از شعب در سراسر کشور است و علاوه بر آن، سعی کرده تا با استفاده از اپلیکیشن‌های موبایلی و سامانه‌های اینترنتی، خدمات خود را به‌صورت آنلاین به مشتریان ارائه دهد. از جمله ویژگی‌های برجسته بانک مهر ایران می‌توان به خدمات به‌روز و پیشرفته در سیستم‌های بانکی آنلاین اشاره کرد که به مشتریان این امکان را می‌دهد تا به‌راحتی درخواست تسهیلات کنند و وضعیت درخواست‌های خود را پیگیری نمایند.
4. میزان حمایت و تسهیلات مالی
بانک رسالت
بانک رسالت در مقایسه با سایر بانک‌ها بیشتر بر اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه با هدف کاهش فقر و ایجاد اشتغال پایدار تأکید دارد. تسهیلات این بانک در قالب وام‌های کوچک و بدون بهره به متقاضیان پرداخت می‌شود که کمک زیادی به کارآفرینان و افراد نیازمند می‌کند. علاوه بر آن، بانک رسالت به دلیل ساختار غیرانتفاعی خود، نسبت به بانک‌های تجاری، نرخ‌های بهره کمتری دارد و این امر برای کسانی که قصد دارند از تسهیلات استفاده کنند، بسیار مهم است.
بانک مهر ایران
بانک مهر ایران نیز مانند بانک رسالت تسهیلات قرض‌الحسنه بدون بهره ارائه می‌دهد. این بانک به‌ویژه در زمینه حمایت از کارآفرینی و اشتغال‌زایی در مناطق کم‌درآمد فعالیت گسترده‌ای داشته است. بانک مهر ایران همچنین به تسهیلات مسکن و تحصیلی توجه ویژه‌ای دارد و به‌طور مستمر در تلاش است تا میزان تسهیلات خود را به‌ویژه برای مناطق محروم افزایش دهد.
5. تفاوت‌ها و مزایای هر بانک
مزایای بانک رسالت
- تمرکز بیشتر بر قرض‌الحسنه: بانک رسالت در زمینه ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه در ایران پیشگام است و از این رو نقش مهمی در کاهش بار مالی افراد کم‌درآمد دارد.
- گسترش در مناطق محروم: این بانک بیشتر بر مناطق محروم متمرکز است و خدمات خود را به اقشار نیازمند ارائه می‌دهد.
- پرداخت تسهیلات بدون بهره: تمامی تسهیلات بانک رسالت بدون دریافت بهره است که به‌ویژه برای افراد کم‌درآمد بسیار کمک‌کننده است.
مزایای بانک مهر ایران
- خدمات متنوع‌تر: بانک مهر ایران نسبت به بانک رسالت ممکن است خدمات متنوع‌تری مانند مساعدت‌های ویژه به خانواده‌های بی‌سرپرست یا یتیمان را ارائه دهد.
- توسعه سیستم‌های آنلاین: این بانک در زمینه بانکداری دیجیتال و آنلاین پیشرفته‌تر عمل کرده و خدمات بیشتری را به‌صورت آنلاین ارائه می‌دهد.
- دسترس‌پذیری بیشتر: بانک مهر ایران دارای شبکه گسترده‌تری از شعب و دستگاه‌های خودپرداز در سراسر کشور است.
نتیجه‌گیری
در نهایت، انتخاب بین بانک رسالت و بانک مهر ایران بستگی به نیاز خاص هر فرد دارد. اگر فرد به دنبال دریافت وام‌های قرض‌الحسنه در زمینه اشتغال‌زایی و پروژه‌های کوچک است، هر دو بانک گزینه‌های مناسبی هستند. اما اگر به خدمات متنوع‌تر یا استفاده از سیستم‌های دیجیتال و آنلاین نیاز دارید، بانک مهر ایران ممکن است انتخاب بهتری باشد.
مشکل دوم: تأخیر در صدور یا دریافت کارت و دسترسی محدود به حساب
بسیاری از مشتریان بانک رسالت با مشکل تأخیر در صدور کارت بانکی یا عدم دریافت به‌موقع آن و عدم دسترسی به موجودی حساب خود در طی این مدت روبرو هستند. یکی از مشتریان با انتقاد از وضعیت موجود گفت: «دو ماه پیش حساب باز کردیم و کارت ما هنوز نرسیده؛ همه پول ما در آن حساب ریخته شده و نمی‌توانیم برداشت کنیم.» مشکل مشابهی نیز از سوی مشتری دیگری گزارش شده که به گفته وی، «نزدیک سه ماه است که حساب باز کرده‌ام ولی هیچ کارت و پیامی دریافت نکرده‌ام.» به‌طور کلی، تعداد زیادی از مشتریان با این مشکل روبرو هستند و پیگیری‌های تلفنی آنها نیز نتیجه‌ای نداشته است.
مشکل سوم: سردرگمی در فرآیند اعتبارسنجی و دشواری‌های دریافت وام
فرآیند اعتبارسنجی و دریافت وام در بانک رسالت نیز با مشکلات و موانع متعددی همراه است به‌خصوص برای مشتریانی که فاقد فیش حقوقی هستند. یکی از متقاضیان تسهیلات بیان کرد: «برای اعتبار سنجی ایرادهای بدون منطق می‌گیرند، برای کارمندها آسان‌تر هست چون فیش حقوقی یا قرارداد مشخص دارند ولی برای کسبه مثل بنده ۲۰ روز است کارشکنی می‌کنند، پروانه کسبم را بارگذاری کردم گفتند تازه پروانه گرفتید باید چند ماه از آن بگذرد گفتم تمدید کردم گفتند پروانه قدیم، رفتم پروانه قدیم را از اتحادیه با کلی دوندگی پیدا کردم دوباره پروانه قدیم هم بارگذاری کردم باز تأیید نکردن به پشتیبانی زنگ زدم می‌گوید پروانه قدیم ۱ سال از تاریخ انقضا گذشته بعد دوباره تمدید کردید نمی‌شود می‌گویم شما می‌خواهید سابقه کار بنده را ببینید مشخص است ۱۲ سال سابقه دارم می‌گویند نه جدید را تمدید کردی باید چند ماه بگذرد خلاصه بهانه‌های بدون منطق! بی‌خودی وقت گذاشتم برای وام رسالت، موقع وام گرفتن هم خیلی دوندگی دارد و دست آخر با یک دلیل بدون منطق تأیید نمی‌کنند فقط کارمندها را آسان می‌گیرند اگر کاسب هستید از بانک‌های دیگر اقدام کنید زودتر به نتیجه می‌رسید».
شخص دیگر همین مشکل را دارد او می‌گوید «من برای فروش تجهیزات پزشکی بازاریابی می‌کنم و با یک فروشگاه برای توزیع محصولاتش قرارداد بسته‌ام چندین و چند بار مرا مجبور به تغییر قرارداد کردند و بعد از ۵ بار بارگذاری باز هم قراردادم تأیید نشد و تمام پس اندازی که یک سال برای جمع آوری امتیاز در این بانک نگهداشته بودم عملاً بی فایده بود.». همچنین یکی دیگر از مشتریان شکایت داشت که با وجود تکمیل اعتبارسنجی و تهیه سفته، هنوز وامی به او تعلق نگرفته و به دفعات بین بخش‌های مختلف بانک پاسکاری می‌شود.
یک دیگر از مشتریان می‌گوید: «اعتبارسنجی و میزان تسهیلات حساب کتاب ندارد، من به وام ۱۰۰ میلیون تومانی نیاز داشتم و امتیاز لازم هم برای اقساط ده ماهه داشتم اما سیستم تسهیلات بانک به من وام ۵۰ میلیون تومانی با اقساط ۲۰ ماهه داد که دردی از من دوا نمی‌کرد».
مشکل چهارم: کمبود راهنمایی و مشاوره شفاف برای مشتریان
برخی از مشتریان از عدم راهنمایی صحیح و گاهی برخورد نامناسب در هنگام تماس برای دریافت مشاوره و خدمات گلایه دارند. یکی از مشتریان که برای مشاوره در زمینه نقد کردن چک الکترونیکی تماس گرفته بود، اظهار داشت: «پاسخگوی بانک، اطلاعات کافی در خصوص موضوع نداشت و برخورد نامناسبی نیز داشت.» او می‌گوید: «این نوع برخوردها باعث کاهش اعتماد و نارضایتی مشتریان شده است.»
یک مشتری دیگر گفته است: «من برای پدرم در اردیبهشت ۱۴۰۲ افتتاح حساب کردم و کارت هم برای ما ارسال شد اما پیامک فعال‌سازی را دریافت نکردیم و عملاً امکان استفاده از کارت مهیا نبود یک سال طول کشید تا بعد از ۷ الی ۸ بار تماس مشکل حل شود هربار می‌گفتند همکاران ما با شما تماس می‌گیرند اما بعد از یک ماه باز هم خبری نمی‌شد نهایتاً بعد از یک سال بالاخره یکی از کارشناسان گفت باید با مأمور ارسال کارت تماس بگیرید و شماره آن شخص را به من داد کاری که با یک تماس تلفنی حل می‌شد یک سال طول کشید.»
مشکل پنجم: کسر مبالغ گزاف و غیرمنطقی از حساب مشتریان تحت عنوان هزینه پیامک و خدمات
یکی دیگر از موارد مورد اعتراض و نارضایتی مشتریان بانک رسالت، کسر مبالغ بسیار زیاد به بهانه خدمات پیامکی است. مشتریان بانک رسالت از برداشت‌های متعدد (هر سه ماه یکبار) تحت عنوان هزینه پیامک ناراضی‌اند و این اقدام را غیرمنصفانه می‌دانند. به گفته یکی از مشتریان، «بانک رسالت به بهانه قرض‌الحسنه بودن و دریافت نکردن سود، مبالغ چند برابری بابت پیامک را از حساب ما کسر می‌کند که در مقایسه با سایر بانک‌ها رقم آن بسیار بالاتر است.» به نظر می‌رسد این هزینه‌ها بدون توضیحات شفاف و کافی و عدم کسب اجازه برای تمدید سامانه پیامکی از حساب مشتریان برداشت می‌شود که موجب اعتراض و نارضایتی بسیاری از مشتریان شده‌اند.
مشکل ششم: ارسال پیامک تأخیر در تسویه برای ضامن حتی برای یک روز تأخیر
رفتن پیامک عدم واریز قسط به ضامن آن هم فقط برای یک روز تأخیر از موارد دیگری بوده که موجب ناراحتی بعضی از مشتریان این بانک شده است. یکی از مشتریان بانک رسالت می‌گوید: «اقساط وام من ۲ میلیون تومان است و من هر ماه به موقع آن را پرداخت می‌کنم یکبار برای یک روز تأخیر نه تنها به من اخطار برداشت قسط از حساب ضامنم را فرستادند بلکه برای ضامن هم تأخیر پرداخت من را پیامک کردند آن هم فقط برای یک روز تأخیر». این مشتری بشدت از این رفتار بانک ابراز نارضایتی کرد و گفت: «چنین رفتاری موجب از بین بردن آبروی مشتریان خواهد شد که در ادامه بی‌اعتمادی به این بانک را نیز افزایش خواهد داد.»
برخی مشتریان نیز می‌گویند پس از تسویه وام خود، همچنان به‌عنوان بدهکار در آمار بانک مرکزی باقی می‌مانند. یکی از مشتریان عنوان کرده است که: «با وجود تسویه وام، نام من هنوز در لیست بدهکاران بانک مرکزی است.» این مشکل، علاوه بر ایجاد بی‌اعتمادی در مشتریان، مشکلات مالی و حقوقی نیز برای آنها ایجاد می‌کند.
مشکل هفتم: نبود شعبه حضوری و دشواری پیگیری مشکلات فوری
نبود شعبه حضوری برای پیگیری مشکلات از دیگر چالش‌های بانک رسالت است. این بانک که تمامی خدمات خود را به‌صورت آنلاین ارائه می‌دهد، گزینه‌ای برای مراجعه حضوری در اختیار مشتریان قرار نمی‌دهد. همین موضوع باعث شده است که بسیاری از مراجعان نتوانند پیگیری مؤثری برای حل مشکلات خود داشته باشند و بیشتر به سیستم‌های آنلاین و تلفنی محدود شوند، که اغلب با تأخیر و عدم پاسخگویی شفاف همراه است.
هرچند واحدهای پشتیبانی برای بعضی از امور تدارک دیده شده اما واحدها به هیچ وجه کارایی یک شعبه و باجه حضوری را ندارند.
مشکل هشتم: دشواری نقل و انتقالات پول
شاید یکی از مهم‌ترین ضعف‌های این بانک جابجایی پول از حساب رسالت به یک شخص دیگر است. مشتری بانک هیچ راهی بجز واریز و جابجایی الکترونیکی اعم از موبایل بانک و اینترنت بانک ندارد البته کارت به کارت با اپلیکیشن‌های پرداخت و عابر بانک نیز وجود دارد ولی برای مبالغ زیر ۱۰ میلیون تومان است لذا در صورتی که مبلغ مورد نظر بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد و فرد بنا به هر علتی به اینترنت یا موبایل دسترسی نداشته هیچ راهی برای جابجایی پول ندارد. حتی با مراجعه به واحدهای پشتیبانی موجود فقط انتقال وجه بالای ۲۰۰ میلیون تومان امکان پذیر است و این موضوع مشکلات زیادی را برای افرادی که از قضا توانایی لازم استفاده از خدمات الکترونیکی و موبایلی را ندارند فراهم کرده و برای آنان بشدت دردسرساز شده است.
مشکل نهم: عدم مسئولیت پذیری بانک رسالت در نگهداری اسناد و مدارک مشتریان
شاید مفقود شدن مدارک و عدم پاسخگویی این بانک مهر تأییدی بر تمام مشکلات یاد شده باشد. برخی از مشتریان در حالی از مفقود شدن مدارک ارسالی خود به بانک رسالت خبر می‌دهند که به گفته آنان مدارک ارسالی به شعبه پشتیبان بانک در خیابان شریعتی ۵ ماه است که ارسال شده اما پس از پیگیری‌های فراوان، مسئولان بانک نتوانسته‌اند مدارک را پیدا کنند.
این بی‌مسئولیتی باعث نگرانی و بی‌اعتمادی مشتریان نسبت به بانک رسالت شده است، زیرا نه‌تنها مدارک مفقود شده‌اند بلکه کسی نیز پاسخگوی مشکل به وجود آمده نیست.
این بخشی از مشکلاتی است که مشتریان بانک رسالت در میان گذاشته اند که انتظار می‌رود مسئولان ارشد بانک رسالت فکر عاجلی برای بهبود وضعیت این بانک کنند.
شرایط عمومی دریافت وام رسالت
برای دریافت وام رسالت، معمولاً شرایط خاصی وجود دارد که باید توسط متقاضیان رعایت شود. این شرایط ممکن است شامل موارد زیر باشد:
سابقه خدمت: یکی از مهم‌ترین شرایط برای دریافت وام رسالت، داشتن سابقه خدمت در نیروهای مسلح است. این سابقه معمولاً باید مشخص و تأیید شده باشد.
مستندات مالی: متقاضیان باید مستندات مالی خود را ارائه دهند که نشان‌دهنده توانایی آنها برای بازپرداخت وام باشد. این مستندات می‌تواند شامل فیش‌های حقوقی، اظهارنامه مالیاتی و یا سایر مدارک مالی باشد.
نوع نیاز: در برخی موارد، نوع نیاز متقاضی نیز اهمیت دارد. به عنوان مثال، اگر هدف از درخواست وام خرید مسکن باشد، ممکن است شرایط خاص‌تری برای تأمین اعتبار وجود داشته باشد.
شرایط تأهل و تعداد اعضای خانواده: وضعیت تأهل و تعداد اعضای خانواده نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد، زیرا وام‌های متفاوتی برای خانواده‌های چند نفره و مجردها در نظر گرفته شده است.
فرآیند درخواست وام
فرآیند درخواست وام رسالت معمولاً شامل مراحل زیر است:
ثبت نام: متقاضیان باید به سامانه‌های مربوطه ثبت‌نام کنند و اطلاعات شخصی و نظامی خود را وارد کنند.
ارائه مدارک: پس از ثبت‌نام، متقاضیان باید مدارک مورد نیاز را ارائه دهند. این مدارک شامل مدارک هویتی، نظامی و مستندات مالی است.
بررسی مدارک: نهادهای مربوطه مدارک را بررسی کرده و در صورت تأیید، مبلغ وام و شرایط آن را مشخص می‌کنند.
قرارداد وام: پس از تأیید مدارک، متقاضیان باید قرارداد وام را امضا کنند. این قرارداد شامل جزئیات مربوط به مبلغ وام، نرخ سود، شرایط بازپرداخت و دیگر مفاد است.
دریافت وام: پس از امضای قرارداد، مبلغ وام به حساب متقاضی واریز می‌شود.
مزایای وام رسالت
وام رسالت برای سربازان و خانواده‌های آنها مزایای متعددی دارد:
نرخ سود پایین: این وام‌ها معمولاً با نرخ سود کمتری نسبت به وام‌های معمولی ارائه می‌شوند که باعث کاهش هزینه‌های مالی متقاضیان می‌شود.
کمک به تأمین مسکن: با توجه به بالا بودن هزینه‌های مسکن، وام رسالت می‌تواند به سربازان کمک کند تا خانه‌ای برای خود و خانواده‌شان تهیه کنند.
حمایت از خانواده‌ها: این وام‌ها به خانواده‌های سربازان نیز کمک می‌کند تا در زمان غیبت آنها از خدمت، با مشکلات مالی کمتری مواجه شوند.
تسهیل در تأمین هزینه‌های تحصیل: سربازان و خانواده‌های آنان می‌توانند از این وام برای تأمین هزینه‌های تحصیلی نیز استفاده کنند که به رشد و پیشرفت آنها کمک می‌کند.
چالش‌ها و محدودیت‌ها
هرچند وام رسالت مزایای زیادی دارد، اما برخی چالش‌ها و محدودیت‌ها نیز وجود دارد:
محدودیت‌های مبلغ وام: معمولاً مبلغ وام‌ها محدود است و ممکن است نتواند تمامی نیازهای مالی سربازان را پوشش دهد.
شرایط سخت‌گیرانه: در برخی موارد، شرایط سخت‌گیرانه برای دریافت وام می‌تواند مانع از دستیابی برخی سربازان به این وام‌ها شود.
زمان‌بر بودن فرآیند: فرآیند درخواست و دریافت وام ممکن است زمان‌بر باشد و در برخی موارد، تأخیر در تأمین اعتبار می‌تواند مشکلات مالی ایجاد کند.
نتیجه‌گیری
در نهایت، وام رسالت به عنوان ابزاری مؤثر برای حمایت از سربازان و خانواده‌های آنان شناخته می‌شود. این وام‌ها می‌توانند در تأمین مسکن، هزینه‌های تحصیلی و دیگر نیازهای مالی ضروری کمک شایانی کنند. با این حال، متقاضیان باید به شرایط و مراحل دریافت وام دقت داشته باشند و در صورت نیاز، با نهادهای مربوطه مشورت کنند تا از حقایق و شرایط موجود آگاه شوند
